«Με ένα καράβι μνήμες κι όνειρα…»
Το project βασίστηκε σε μια πρωτότυπη ιδέα της εικαστικού και ερευνήτριας Μαρίας Ανδρομάχης Χατζηνικολάου, που είχε τη γενική επιμέλεια, σε αρχειακή έρευνα και κείμενα της αρχειονόμου ΓΑΚ-φιλολόγου Αγγελικής Νικολάου, σε θεατρικά δρώμενα που επινοήθηκαν από τη θεατροπαιδαγωγό-σκηνοθέτη Μαρία Καραζάνου και την ομάδα, με πρωτότυπη μουσική του συνθέτη Θοδωρή Ζιάρκα.
Όπως υπογραμμίζει η Μαρία Ανδρομάχη Χατζηνικολάου: «Η έρευνα και το όλο project έγινε από μια καλλιτεχνική και ανθρώπινη οπτική και δεν είχε στόχο να υποκαταστήσει ή να ανταγωνιστεί την οργανωμένη επιστημονική έρευνα. Σκοπός ήταν ο εντοπισμός και η ανάδειξη μικρών, κρυφών αλλά σημαντικών πτυχών της καθημερινότητας, «της ιστορίας από τα κάτω», που μπορούν να διασαφηνίσουν και να εμπλουτίσουν την κεντρική δομή της επιστημονικά τεκμηριωμένης ιστορίας. Πολύ σημαντική ήταν επίσης η συμμετοχή της νέας γενιάς, των φοιτητών της πόλης μας, που πήραν έτσι τη σκυτάλη από εμάς, τους μεγαλύτερους, σε μια προσπάθεια να διατηρηθεί η ιστορική μνήμη και το ανθρώπινο αποτύπωμα».
«Η έρευνα και συγκέντρωση αρχειακών τεκμηρίων, προφορικών μαρτυριών, βιβλιογραφικών αναφορών κ.λπ. ξεκίνησε στις αρχές του 2022, όπως και η συγγραφή πρωτότυπων διαλόγων και άλλων κειμένων. Ακολούθησε η παρουσίαση του project στους φοιτητές της θεατρικής ομάδας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας «3ος όροφος», οι οποίοι ενθουσιάστηκαν και αγκάλιασαν το δύσκολο εγχείρημα. Πολλοί από τους φοιτητές μάλιστα ήρθαν σε απευθείας επαφή με τις πρωτογενείς πηγές στην υπηρεσία όπου εργάζομαι, στα Γενικά Αρχεία του Κράτους στον Βόλο, συμβάλλοντας με τις ιδέες και την ενέργειά τους στη μορφοποίηση της αρχικής ιδέας», σημειώνει η Αγγελική Νικολάου.
Η Μαρία Καραζάνου σχολιάζει σχετικά: «Το project «Με ένα καράβι μνήμες κι όνειρα…» ήταν αφορμή για τη θεατρική ομάδα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας «3ος όροφος» να εξερευνήσει τα πεδία της προφορικής και δημόσιας ιστορίας και του θεάτρου της επινόησης. Τα μέλη της ομάδας συμμετείχαν από τα πρώτα βήματα της προσπάθειας κάνοντας έρευνα, πειραματισμούς, αυτοσχεδιασμούς και τελικά συνθέτοντας συλλογικά τα θεατρικά στιγμιότυπα της βιωματικής αυτής διαδρομής. Έτσι, αυτή η πρωτότυπη δράση διαμορφώθηκε από την έμπνευση όλων μας, φοιτητών, εκπαιδευτικών, καλλιτεχνών, ερευνητών, επιβεβαιώνοντας τη δύναμη της συνεργασίας και της συνεύρεσης».
Μέσα στο διήμερο 16-17 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκαν 8 περίπατοι, 4 την καθεμιά από τις δύο μέρες, ξεκινώντας διαδοχικά από τις 7 το απόγευμα. Σε κάθε περίπατο συμμετείχαν 30-40 άτομα, με τις διοργανώτριες και μαζί φοιτητές-οδηγούς. Κάθε ομάδα περπάτησε μία συγκεκριμένη, επιλεγμένη διαδρομή, σε δρόμους, στενά, εσωτερικές αυλές και παρόδους της Νέας Ιωνίας. Ωστόσο, δεν ήταν ένας «κλασικός» ιστορικός περίπατος ούτε μια ξενάγηση. Η περιδιάβαση ενεργοποίησε χώρους του προσφυγικού συνοικισμού που κατοικούνται και σήμερα, με τη διάδραση και τη συμμετοχή ακόμη και σύγχρονων κατοίκων του. Ο περίπατος περιλάμβανε στάσεις σε ορισμένα σημεία, όπου παρουσιάστηκαν θεατρικά δρώμενα και εικαστικές εγκαταστάσεις, μουσικές συνθέσεις και προφορικές και αρχειακές μαρτυρίες. Οι περιπατητές μπήκαν σε μια συμμετοχική και βιωματική διαδικασία και αφουγκράστηκαν πτυχές της ζωής των Μικρασιατών προσφύγων. Είχαν επίσης πρόσβαση στο πληροφοριακό υλικό, τις μαρτυρίες, τα τεκμήρια και το φωτογραφικό υλικό της δράσης μέσω QR codes, σε επιλεγμένες στάσεις στη διάρκεια της διαδρομής και στο τέρμα της.
Να σημειωθεί, τέλος, ότι η δράση είχε την υποστήριξη του Τμήματος Γεωπονίας, Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος της Σχολής Γεωπονικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στο πλαίσιο των επετειακών του δράσεων για τα 20 χρόνια από την ίδρυσή του (2002-2022).
Συντελεστές:
Καλλιτεχνική-ερευνητική ομάδα artspirators:
Μαρία- Ανδρομάχη Χατζηνικολάου, εικαστικός καλλιτέχνης – ερευνήτρια: Ιδέα και γενική καλλιτεχνική επιμέλεια, συλλογή, βίντεο, μοντάζ και επεξεργασία οπτικοακουστικού υλικού.
Αγγελική Νικολάου, αρχειονόμος ΓΑΚ, φιλόλογος, θεατρολόγος: Επιλογή αρχειακών τεκμηρίων, σύνθεση-επιμέλεια κειμένων, αφήγηση.
Ράνια Αρμάγου: γραφίστρια, σχεδιάστρια. Οργάνωση παραγωγής, γραφιστικά.
Σπύρος Τσαλαπάτας, μηχανικός υπολογιστών, ΠΘ: Επιμέλεια και υποστήριξη σε θέματα τεχνολογίας, μοντάζ ηχητικού υλικού.
Με τη συνεργασία της Θεατρικής ομάδας «3ος όροφος» του ΠΘ:
Μαρία Καραζάνου, θεατροπαιδαγωγός-σκηνοθέτης: Σύλληψη θεατρικών δρώμενων, διάλογοι, σκηνοθεσία, κινησιολογία.
Θοδωρής Ζιάρκας, κοντραμπασίστας – συνθέτης: πρωτότυπη μουσική σύνθεση και ηχητική εγκατάσταση.
Αφηγήσεις – επεξεργασία αφηγήσεων: Μάκης Φράγκος.
Documentation – Φωτογραφική κάλυψη: Μάνθος Ζαμπίτογλου, Λευτέρης Πλαβός
Οι κάτοικοι της περιοχής μας διηγούνται την ιστορία τους
Οι γειτονιές των προσφυγικών της Ν. Ιωνίας
Ο περίπατος μνήμης
Οι περίπατοι μνήμης στα προσφυγικά σοκάκια της Νέας Ιωνίας Βόλου, "με ένα καράβι μνήμες κι όνειρα..." ήταν ένα συλλογικό εγχείρημα
Συντελεστές:
Καλλιτεχνική-ερευνητική ομάδα artspirators:
Μαρία- Ανδρομάχη Χατζηνικολάου, εικαστικός καλλιτέχνης - ερευνήτρια:
Ιδέα και γενική καλλιτεχνική επιμέλεια, συλλογή, βίντεο, μοντάζ και επεξεργασία οπτικοακουστικού υλικού
Αγγελική Νικολάου, αρχειονόμος ΓΑΚ, φιλόλογος, θεατρολόγος:
Επιλογή αρχειακών τεκμηρίων, σύνθεση-επιμέλεια κειμένων, αφήγηση
Ράνια Αρμάγου, γραφίστρια, σχεδιάστρια: Οργάνωση παραγωγής, γραφιστικά
Σπύρος Τσαλαπάτας, μηχανικός υπολογιστών, ΠΘ:
Επιμέλεια και υποστήριξη σε θέματα τεχνολογίας, μοντάζ ηχητικού υλικού
Με τη συνεργασία της Θεατρικής ομάδας «3ος όροφος» του ΠΘ:
Μαρία Καραζάνου, θεατροπαιδαγωγός-σκηνοθέτης:
Σύλληψη θεατρικών δρώμενων, διάλογοι, σκηνοθεσία, κινησιολογία
Συμμετείχαν οι φοιτητές: Αγγελική Αγγελάκη, Γιάννης Αγροκώστας, Δέσποινα Αθανασιάδου, Μαρία Αντωνίου, Μαρία Βεργετάκη, Βασιλική Βουλτσιάδου, Εφραίμ Γουβίτσας, Δημήτρης Δάλλας, Τάνια Δάφκου, Ιωάννα Δημητρουλάκη, Θανάσης Θεοδώρου, Χριστίνα Καλογεράκη, Ξένια Καραγεώργου, Παντελής Καραμπίνας, Αντώνης Καραπόκης, Αλέξης Κατσιμίχας, Μαρία Κοσκινά, Ζωή Κοτοπούλη, Χρήστος Κουρέας, Ιωάννης Κουφόπουλος - Καλογιάννης, Κατερίνα Κρυσταλλίδη, Ηρώ Λάγγα, Μαριαλένα Λευκοπούλου, Νίκος Λυμπερόπουλος
Σωτηρία – Βέρα Μάλλιου, Καλλιόπη – Στυλιανή Μακέδη, Μαριγιάννα Μαμιδάκη, Μάρθα Μαρκάδα, Δάφνη Μαρκοπούλου, Δέσποινα Μασκλαβάνου, Εβελίνα Μελαχροινάκη, Κατερίνα Μήτα, Γεωργία Μπαλτατζίδου, Ελένη Μπέκου, Νίκη Νεστοροπούλου, Κέλλυ Νησιώτη, Θεοφανία Νικολογιάννη, Σοφία Νίκου, Παναγιώτα Ξηρόκωστα, Γεωργία Οικονόμου, Κλαίρη Οιχαλιώτη, Σοφέλη Παναγιωτίδου, Γιάννης Παπαγιάννης, Αναστασία Παπαδάκη, Στάθης Παπαδημητρίου, Θανάσης Παπαδήμος, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Βασίλης Παπαλεξανδρής, Κατερίνα Παραμύθα, Ιωάννα Πατρικάκη, Ελένη Πέτρου, Έφη Πισιώτη, Βασίλης Πρεβενιός, Κατερίνα Σέλκου, Άννα-Μαρίνα Στέργιου, Θέμος Συρόπουλος, Χριστίνα Ταμπού, Κωνσταντίνα Τζούδα, Γλυκερία Τσίπρα, Χρήστος Χαρίτος, Στέλλα Χατζοβούλου
Θοδωρής Ζιάρκας, κοντραμπασίστας – συνθέτης:
πρωτότυπη μουσική σύνθεση και ηχητική εγκατάσταση
Αφηγήσεις - επεξεργασία αφηγήσεων: Μάκης Φράγκος
Documentation - Φωτογραφική κάλυψη: Μάνθος Ζαμπίτογλου, Λευτέρης Πλαβός, Νικόλας Χρυσός
Ευχαριστούμε ιδιαίτερα: την καθηγήτρια Μαριάνθη Χατζηιωάννου και τη Υπ. δρ. Χρυσούλα Αποστολογάμβρου του Τμήματος Γεωπονίας, Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, για τη συνεργασία, την αμέριστη βοήθεια και συμπαράστασή τους.
Ευχαριστούμε επίσης:
-Τα ΓΑΚ Μαγνησίας και το Εργαστήριο Ιστορίας του ΙΑΚΑ για τη διάθεση αρχειακού και οπτικοακουστικού υλικού
-Τον Εγγλεζονησιώτη ιατρό Μιχάλη ΜεΪκόπουλο για τη σημαντική του βοήθεια και τις αφηγήσεις του για τη Νέα Ιωνία και τους ανθρώπους της
-Την Κυριακή Μόσχου, που άνοιξε για μας το σπίτι της Εγγλεζονησιώτισσας γιαγιάς της και μοιράστηκε μαζί μας βιώματά της
-Τον Ανέστη Παπαδόπουλο που μοιράστηκε με τους φοιτητές τα βιώματα του στα στενά της γειτονίας του
-Τους Φοιτητές του Τμήματος Γεωπονίας, Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος του ΠΘ
-Τους Σουμέλα Μακανίκα, Μαρίνα Πουσερή, Αθηνά Καψιώχα, Βασίλη Μούτο (φοιτητές του ΤΑΜ)
-Τον Βασίλη Γαρόφλο (πλατφόρμα κρατήσεων)
-Την Βάνα Γαλλιοπούλου, Χαρά Θεοδώρου, Κων/νο Γαρόφλο, Εβίτα Παϊζάνου, Δήμητρα Διανέλλου
Επίσης ευχαριστούμε όλους τους κατοίκους για την κατανόηση και την συμπαράσταση τους ιδιαιτέρως: Απόστολο Δανιηλίδη, Γιάννη και Βάσω Καραφύλλογλου, Χρήστος Μηνάογλου, Αργυρώ Παρασκευά
Επίσης ένα μεγάλο ευχαριστώ για τον άψογο επαγγελματισμό του: Καλοβιδούρης sound&light
Η δράση εντάχθηκε στις επετειακές εκδηλώσεις πολιτισμού του Τμήματος Γεωπονίας, Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος, για τα 20 χρόνια από την ίδρυσή του (2002-2022), και πραγματοποιείται με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική καταστροφή και τον ερχομό των προσφύγων στην πόλη του Βόλου (1922-2022)