Ο πολιτισμός των γεύσεων

​

​

Ο πολιτισμός των γεύσεων που έφεραν οι Μικρασιάτες στον Βόλο αποτελεί ένα σημαντικό τμήμα της πολιτιστικής κληρονομιάς το οποίο κληροδότησαν στη Μαγνησία. Τα πρώτα παραδοσιακά μικρασιατικά τσιπουράδικα εμφανίστηκαν κυρίως στη σημερινή Νέα Ιωνία, από τους πρόσφυγες της Μικρασίας που εγκαταστάθηκαν στον Βόλο και δούλευαν στη θάλασσα και στο λιμάνι. Το μεσημέρι, μετά τη δουλειά, μαζεύονταν στα καφενεδάκια του λιμανιού και στα στενά της Νέας Ιωνίας και έπιναν το τσιπουράκι τους, που το συνόδευαν με θαλασσινούς μεζέδες ή λιαστή ρέγγα, σερβιρισμένους σε λαδόκολλα ή μικρά πιατάκια. Αυτή η παράδοση, στην αρχή με επιφυλακτικότητα αλλά στη συνέχεια με μεγάλη θέρμη, μεταφέρθηκε στην περιοχή του Βόλου και σήμερα έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της γαστρονομίας του Βόλου και της Νέας Ιωνίας.

 

Ο πολιτισμός του τσίπουρου στη Νέα Ιωνία και τον Βόλο. Η συνεισφορά των Μικρασιατών της Νέας Ιωνίας. Ημερολόγιο 2022, Μαγνήτων Κιβωτός, εκδ. Ιδιόμελον, σ. 13-14

 

Οι πρώτες καταγεγραμμένες προσπάθειες για τη δημιουργία τσιπουράδικων στη Νέα Ιωνία συνδέθηκαν με το σκέτο «ξεροσφύρι» στις «δαχτυλήθρες» (τσιπουροπότηρα) στα σπίτια, στις ταβέρνες και στους καφενέδες, όπου απολάμβαναν το τσίπουρο οι Μικρασιάτες πρόσφυγες γύρω στο 1941 [στους καφενέδες και πιο πριν, τη δεκαετία του 1920 ήδη, όπως έχω δει σε αρχεία που έχω μελετήσει]. Έτσι, από τους καφενέδες που σέρβιραν καφέ τα πρωινά, το μεσημέρι τσίπουρο και το βράδυ, όπου ορισμένοι σέρβιραν μαγειρευτά φαγητά και κρασί, προέκυψαν στην πορεία τα τσιπουράδικα.

            Τα πρώτα ιστορικά τσιπουράδικα της Νέας Ιωνίας , μεταξύ άλλων, ήταν των: Γ. Βαλαχή, Δ. Αλμπάνη {«Πεύκος», Δημοκρατίας με Κρήτης), Φ. Φάτση, Ν. Ασημή («Ουζερί ο Νικόλας, Κρήτης με Μαιάνδρου), Γ. Καλαφατάκη («Ο Παρασκευάς», Μαγνησίας, δίπλα στο κινηματοθέατρο «Λυρικόν»), Στ. Παρασκευά-Φάτση («Αγγλία»;), Π. Κομνηνού («Ο καπετάνιος», Χρ. Λούλη με Βολίδη), Β. Παρασκευά (Αναπαύσεως 50), Κ. Καρακατσάνη (Δορυλαίου με Πανόρμου).

 

Ο πολιτισμός του τσίπουρου στη Νέα Ιωνία και τον Βόλο. Η συνεισφορά των Μικρασιατών της Νέας Ιωνίας. Ημερολόγιο 2022, Μαγνήτων Κιβωτός, εκδ. Ιδιόμελον, σ. 37-39

 

Οι μεζέδες

     

Χταπόδι ξυδάτο                                           καβούρια                    μαριδάκι

χταπόδι στιφάδο                                          αχιβάδες                    σαλάχι βραστό

χταπόδι μαγειρευτό με πράσο                       γυαλιστερές                σκορδαλιά

ψητή σουπιά με το μελάνι                             μύδια αχνιστά             παλαμίδα παστή

ψιλή καραβίδα με μανεστράκι                       κολιτσάνοι                   παστουρμάς-αυγάπαλαμίδα γούνα                                                                    τσιτσίραβλα            γαλέος σκορδαλιά

                                                    

 

 

 

Το yeni raki συνοδευόμενο από τους γκιουζλεμέδες, τα θαλασσινά, τα διάφορα κεμπάπ, τα πιλάφια με τα συκωτάκια, τις σταφίδες, τα κουκουνάρια, όλα βοηθούσαν να ανεβαίνει το κέφι και να ελαφραίνει η ατμόσφαιρα. Στο τέλος ήρθαν τα μπακλαβαδάκια, τα εκμέκ κανταΐφια, τα σερμπέτια, συνοδευόμενα από τους ναργιλέδες και τους μερακλίδικους καφέδες με κάρδαμο, βρασμένους μέσα στα μπακιρένια σκεύη. Κυριολεκτικά ανατολίτικος παράδεισος.

​

Θωμάς Κοροβίνης, Μια πόλη στη λογοτεχνία: Σμύρνη, Μεταίχμιο 2005, σ. 486

 

«Κι όταν πέσει η νύχτα, στο ‘Φαρδύ’ και στα πολυάριθμα καφενεία του συνοικισμού, με τη βοήθεια του ούζου και του τσίπουρου οι πρόσφυγες ‘θα κοινωνήσουν τους καημούς και τα μεράκια τους, για να ξαλαφρώσει η καρδιά από τον σεβντά του ξεριζωμού. Τα χέρια σηκώνονται ψηλά κι αρχίζει ο χορός που ‘ναι όλο λεβεντιά και ασικλήκι’».      

                                                     

Άθως Τριγκώνης, Η Νέα Ιωνία του 1933