Αλέξανδρος Ψυχούλης

Το MemoRail είναι ένα ταξίδι μνήμης που μετατρέπει τη διαδρομή από τα Άνω Λεχώνια έως τις Μηλιές του Πηλίου σε έναν ζωντανό τόπο εμπειρίας. Συνδέει την τοπική και τη δημόσια ιστορία με τη σύγχρονη καλλιτεχνική πράξη και τη θεατρική επιτέλεση, προτείνοντας μια συνθήκη που δεν αναζητά τη μία, τελική αφήγηση, αλλά τη βιωμένη συνάντηση με τα ίχνη του παρελθόντος.

​

Όπως η μνήμη δεν είναι ευθύγραμμη αλλά αποσπασματική και ρέουσα, έτσι οργανώνεται και η εμπειρία του MemoRail. Ξεδιπλώνεται μέσα από έργα in situ, αρχειακά τεκμήρια, προφορικές μαρτυρίες, στάσεις και τοπία, τα οποία εμφανίζονται στον θεατή σαν θραύσματα που βιώνονται πριν ερμηνευτούν. Τα έργα τέχνης γίνονται έτσι «ερμηνευτές» και «συνομιλητές». Άλλοτε συμπληρώνουν κενά, άλλοτε αντιστοιχούν μνήμες και εικόνες κι άλλοτε στέκονται ως δημιουργικές σιωπές, αφήνοντας χώρο στον καθένα να συνδέσει το δικό του παρόν με το κοινό παρελθόν.

​

Το θρυλικό τρενάκι του Πηλίου δεν είναι απλώς μέσο μετακίνησης ή τουριστική ατραξιόν, αλλά ένα «ζωντανό αρχείο» που κουβαλά μνήμες από την κατασκευή του έως τον ρόλο του στην Κατοχή και την Αντίσταση. Αυτές οι μνήμες αναδύονται ξανά μέσα από τις στάσεις και τα έργα των καλλιτεχνών, όπου οι εφήμερες παρεμβάσεις δεν εικονογραφούν το παρελθόν· αντίθετα λειτουργούν ως σημεία ενεργοποίησης και βιωματικής πρόσληψης, καλώντας τον θεατή να συμμετάσχει ενεργά.

​

Μέσα σε αυτή τη ροή, η θεατρική επιτέλεση δίνει φωνή σε ιστορίες ανθρώπων, γεγονότα της Κατοχής, αντιστασιακές πράξεις αλλά και στιγμές καθημερινότητας που εκτυλίχθηκαν «ανάμεσα στις ράγες». Ο συρμός μετατρέπεται σε σκηνή όπου η μνήμη και η φαντασία συναντιούνται, επανασυνδέοντας την ατομική εμπειρία με τη συλλογική ιστορία.

​

Η Ιστορία εδώ παρουσιάζεται ως κυκλική. Οι αγώνες και οι αγωνίες του τότε συνομιλούν με τις κρίσεις του σήμερα — οικονομικές δυσκολίες, κοινωνικές ανισότητες, πολεμικές συγκρούσεις — υπενθυμίζοντας ότι οι άνθρωποι σε όλες τις εποχές διεκδικούν δικαιοσύνη, αλληλεγγύη και ελευθερία. Όπως τα μεγάλα μυθιστορήματα που παραμένουν διαχρονικά, έτσι και οι μνήμες της δεκαετίας του 1940 αποκτούν νέο νόημα, φωτίζοντας και επανερμηνεύοντας το παρόν.

​

Το MemoRail εμπλουτίζει τον δημόσιο λόγο με καλλιτεχνικούς τρόπους πρόσληψης και αναδεικνύει τη συλλογική μνήμη ως κοινό αγαθό. Δεν ολοκληρώνεται όμως στη διαδρομή του τρένου· συνεχίζεται στον διάλογο που γεννά, στις σκέψεις και στα ερωτήματα που αφήνει ανοιχτά. Έτσι, η μνήμη μετατρέπεται σε ενεργό στοιχείο της κοινότητας, αφετηρία για νέες αφηγήσεις και νέες μορφές συνύπαρξης.

​

Μαρία Ανδρομάχη Χατζηνικολάου